Hoornaars
Sinds 2017 hebben we 2 soorten hoornaars in ons land: de inheemse Europese hoornaar en de exotische Aziatische hoornaar. Het zijn de reuzen onder de wespen. Ze zijn bijna dubbel zo groot als de beter gekende 'limonadewespen' die we in de zomer rond onze tafel zien vliegen, en ook een Honingbij is maar de helft zo groot:
Europese of Aziatische hoornaar?
De Europese hoornaar is best een fraai insect, met alle kleuren van de Belgische driekleur: opvallende rode poten, veel rood aan de kop en op het borststuk, en met geel en zwart op bijna alle achterlijfsegmenten. Met 2,4 tot 2,6 cm is de soort forser dan een gewone wesp. Koninginnen kunnen tot 3,5 cm lang worden. Daarmee is het onze grootste inheemse wespensoort. De soort is zelfs een flink stuk groter en breder dan de uitheemse Aziatische hoornaar.
Het verschil met de Aziatische hoornaar is opvallend. Deze is immers quasi volledig zwart, de poten hebben opvallend gele uiteinden en de rode kleur ontbreekt op borststuk, poten en achterlijf. Tot slot is de Aziatische hoornaar met een maximum lengte van ongeveer 3 cm zoals gezegd ietsje kleiner dan onze Europese hoornaar.
Europese hoornaar: sympathieke loebas
Na de eerste vondsten van een Aziatische hoornaar in 2017 verschenen berichten in de media over “allesverslindende monsterwespen” en brak er heel wat onnodige paniek uit over de exotische wespensoort. Gevolg: bij Natuurpunt en tal van imkerorganisaties liepen heel wat meldingen binnen van doodgemepte Europese hoornaars. Zonde, want die dieren zijn erg nuttig en onschadelijk. De Europese hoornaar blijft (in tegenstelling tot gewone wespen) doorgaans uit de buurt van mensen en heeft het voornamelijk gemunt op andere wespen en vliegen. In die zin is het een bondgenoot voor wie een zomerse barbecue organiseert.
Wie een nest zou verstoren, kan wel te maken krijgen met een steek van de hoornaar. Die bevat minder gif dan die van een gewone wesp, en is in die zin minder gevaarlijk voor wie allergische reacties vertoont. Wel klopt het dat de steek zelf pijnlijker kan zijn, omdat de angel nu eenmaal een stuk langer is.
Hoewel de Europese hoornaar er een stuk forser uitziet dan een gewone wesp, is er dus geen reden tot paniek. De sympathieke loebassen zijn niet opvallend agressief naar mensen toe. Wie een nest van hoornaars ontdekt, kan dat gerust laten zitten. Bevindt het nest zich toch te dicht bij een huis, doe dan best een beroep op de brandweer.
Aziatische hoornaar: een exoot
De Aziatische hoornaar is een exotische wespensoort die sinds mei 2017 in Vlaanderen voorkomt. Hij kwam Europa binnen via aardewerk in Frankrijk in 2004 en heeft zich sindsdien verspreid over o.a. Spanje, Portugal, Italië, Duitsland, Groot-Brittannië, Nederland en België. In oktober 2017 stond de teller nog maar op 6 waarnemingen in België, waarvan 2 in Vlaanderen. Vanaf 2018 werd de soort in alle provincies waargenomen en nam het aantal waarnemingen exponentieel toe.
De Aziatische hoornaar is net als de Europese hoornaar niet specifiek gevaarlijk voor de mens, maar vormt wel een risico voor honingbijen en andere insectensoorten. De soort staat erom bekend honingbijenkasten te kunnen binnendringen, en volledige nesten leeg te roven. Het aandeel honingbijen in het menu van de Aziatische hoornaar stijgt in stedelijke omgeving tot 60%. Andere insecten (wilde bijen, vliegen, sprinkhanen,...) staan ook op het menu. Voor honingbijen en wilde bijen vormt de komst van de Aziatische hoornaar zo, naast pesticidengebruik en het verdwijnen van bloeiende planten in ons landschap, een extra uitdaging.
In vergelijking met de Europese hoornaar maakt de Aziatische hoornaar beschutte maar ook vrijhangende nesten. De beschutte bolvormige nesten, ook wel primaire nesten genoemd, kan je van mei tot juli vinden en worden laag tegen de grond gebouwd aan tuinhuizen, schuren, carports,... De secundaire nesten kan je vinden vanaf juli. Deze zijn een pak groter, eerder peervormig en worden meestal onbeschut op zeer hoge plaatsen (10+ meter) zoals in boomtoppen gebouwd. Een nest kan meer dan 1000 individuen bevatten en is zo aanzienlijk groter dan dat van de Europese hoornaar.
Om de impact op de inheemse natuur te beperken, is het zinvol om de nesten van deze Aziatische soort te laten vernietigen. Voor deze soort bestaat er een bestrijdingsplicht. Het is ook verboden om de soort te importeren of in het wild los te laten. Natuurpunt roept wel op om deze bestrijding over te laten aan de brandweer of professionele verdelgingsfirma's. Zelf nesten behandelen of verwijderen kan gevaarlijk zijn. En uiteraard moet je eerst zeker zijn over de determinatie.
Heb je zelf een Aziatische hoornaar gezien of denk je een nest gevonden te hebben, geef dit dan zeker door via Waarnemingen.be of Vespa-Watch.
Paniek om de verkeerde hoornaar
Waarom er dan zoveel paniekberichten verschenen in de media? In heel wat berichten werd de Aziatische hoornaar verward met de Aziatische reuzenhoornaar, die tot nu toe (gelukkig) nog niet in Europa werd waargenomen. Ze komt enkel voor in het Verre Oosten. Deze soort is wel een reden tot bezorgdheid voor de mens. Ze wordt 45 tot 55 mm lang en heeft een opvallend gele kop en een zwart-geel gestreept achterlijf.
© All rights reserved.
