Bijen determineren

Met zo'n 400 soorten wilde bijen in België is determineren binnen deze soortgroep niet altijd vanzelfsprekend. De kleinste bijtjes zijn maar enkele millimeters groot en er bestaan ook heel wat soorten die tot nog toe niet te determineren zijn zonder behulp van een binoculair. Om het allemaal nog wat ingewikkelder te maken lijken mannetjes en vrouwtjes vaak niet op elkaar en is mimicry (het nabootsen van andere soorten) in de insectenwereld wijdverspreid. Hieronder proberen we je alvast op de goede weg te zetten naar een correcte determinatie.

Is het een bij?

De eerste vraag die je je kan stellen is of je wel effectief een bij gevangen hebt of voor je lens hebt zitten. In de tabel hiernaast hebben we aan de hand van opvallende uiterlijke kenmerken getracht een overzicht te maken van de insectenfamilies die het gemakkelijkst verward kunnen worden met bijen. Indien je hierin verder wil gaan, en ook echte determinatiesleutels wil gebruiken, kunnen we het 'Insecten basisboek - M. Van Veen, Th. Zeegers' aanraden.

Welk genus?

Als je weet dat je een bij te pakken hebt kan je proberen om het genus te bepalen. Dit kan je doen aan de hand van 1 van de determinatiesleutels die we hier opsommen. Na wat oefening en/of het bekijken van veel bijenfoto's (bvb op Waarnemingen.be) zal je merken dat het onderscheiden van de verschillende bijengenera vanzelf lukt. Oefenen is dus de boodschap!

Vrouwtje of mannetje?

Vrouwtjes en mannetjes van eenzelfde soort kunnen erg verschillend overkomen. Het geslacht bepalen is daarom een belangrijke eerste stap als je een determinatie-sleutel wil gaan volgen. In de tabel hiernaast hebben we de belangrijkste verschillen nog eens op een rijtje gezet. Enkel de eerste 2 kenmerken zijn steeds van toepassing. De anderen kunnen je enkel een indicatie geven.

Welke soort?

De laatste stap is het bepalen van de soort. Dit kan via een determinatiesleutel. Enkele online beschikbare Nederlandstalige determinatiesleutels, alsook een verwijzing naar een handige veldgids hebben we op volgende pagina opgelijst: 'Literatuur en sleutels'. Het dient gezegd te worden dat de vermelde determinatiesleutels vaak niet gemaakt zijn om in het veld te gebruiken. De vermelde veldgids is hierop (deels) een uitzondering.

Voorts hebben we vanuit Aculea ook soortenfiches van enkele algemene soorten en hebben we zelf gedetailleerde opleidingen uitgewerkt voor enerzijds de meest algemene Zandbijen en Wespbijen, en anderzijds voor alle Belgische soorten Behangersbijen, Wol-en Harsbijen, Metselbijen en Maskerbijen. In deze opleidingen overlopen we de veldkenmerken om de soorten in het veld of via foto op naam te kunnen brengen.

Vergeet tot slot niet om al je waarnemingen, liefst met foto's, op Waarnemingen.be in te voeren om zo de verspreiding van onze bijensoorten verder in kaart te brengen.

Je geraakt er niet aan uit?

Het is goed mogelijk dat je er in het begin niet altijd aan uitgeraakt. De beste oplossing hiervoor is om samen met ons op pad te gaan of 1 van onze studiedagen bij te wonen. De activiteitenkalender vind je hier: Activiteiten.

Foto's van onbekende bijen mag je ook steeds invoeren op Waarnemingen.be als 'Bij onbekend'. De admins bekijken die foto's en kunnen je dan misschien wel verder helpen. Houd bij het maken van foto's altijd volgende tips in het achterhoofd.